انکوژنیک ویروس هایاویروس های سرطان زا سلام در این مطلب به معرفی انکوژن و انکوژنیک ویروس هایاویروس های سرطان زا میپردازیم. امیدواریم که مطلب واستون مفید واقع بشه. ویروس های سرطان زا این ویروس ها مکانیسم های متعددی را به کار میبرند تا سرطان را ایجاد کنند . ویروس ها حدود ۲۰ % سرطان های انسانی را میتوانند باعث شوند . و با توجه به خیل عوامل سرطان زایی که در طبیعت وجود دارند ، طبیعتا این امار ، امار بالایی میباشد . و ویروس های DNA دار و RNA دار میتوانند این عمل را انجام دهند. و با توجه به خیل عوامل سرطان زایی که در طبیعت وجود دارند ، طبیعتا این امار ، امار بالایی میباشد . و ویروس های DNA دار و RNA دار میتوانند این عمل را انجام دهند. تفاوت سلول های طبیعی و سرطانی نسبت هسته به کل سیتوپلاسم در سلول های سرطانی افزایش پیدا میکند . و نظم و قاعده و شکل خودشان را از دست داده اند و نامنظم هستند . سلول های سرطانی Immortal یا نامیرا و خودمختار میشوند و نیاز هایشان به خیلی از فاکتور های رشد کم میشود و این سلول ها در محیط با مواد غذایی کم هم معمولا تکثیرشان ادامه پیدا میکند . این سلول ها Contact inhibition یا محاط تماسیشان را نیز از دست دادند . محاط تماسی وقتی سلول ها در یک سطح تکثیر میکنند ، وقتی پهلو به پهلو به هم میرسند ، به هم سیگنالی میفرستند که دیگر سلول تکثیر نشود . چون مکان و فضایی برای سلول های جدید دیگر وجود ندارد . اما در سلول های سرطانی این مسئله اتفاق نمی افتد و برای همین است که سلول ها روی همدیگر سوار میشوند و تشکیل توده میدهند . در سلول های نرمال معمولا یک تکیه گاه و لنگرگاهی برای تکثیر لازم است. اما سلول های سرطانی این تکیه گاه و لنگرگاه را ندارند. و به خاطر همین است که بعدا میتوانند از جای خود کنده شوند و به بافت های دیگر بروند و اصطلاحا متاستاز رخ بدهند و در این صورت بیمار دیگر شرایط خوبی نخواهد داشت . تاریخچه پی بردن به سرطان زایی ویروس ها در پرندگان وقتی که توموری ایجاد میشد و ان تومورها را یا عصاره ان را از یک پرنده به پرنده سالمی انتقال میدادند ، مشاهده میکردند که در پرنده سالم هم آن تومور اتفاق می افتد . و حدس زدند که یک ماده عفونی میتواند باعث این اتفاق شود که بعد ها پی بردند که این ویروس ها هستند که این اتفاق را سبب میشوند . انکوژن ها انکوژن ها ژن هایی هستند که میتوانند باعث ایجاد سرطان شوند . ورژن نرمال انکوژن ها را در سلول نرمال داریم که به ان ها پروتوانکوژن ( Proto – oncogenes ) میگویند . که این پروتوانکوژن ها معمولا در نقاط حیاتی سلول مثل تقسیم ، تمایز و … عملکرد و نقش دارند. و مسیر های سیگنالینگ مختلفی را بازی میکنند . طبقه بندی انکوژن ها فاکتور رشد در محیط قرار دارد و به رسپتور خود در سطح سلول میچسبد . با اتصال این فاکتورها به رسپتور خود ، ابشاری از انزیم ها ومولکول های مختلف راه میفتد . و نتیجه ان به هسته سلول جایی که بیان ژن صورت میگیرد و پرولیفتیشن اتفاق می افتد، میرسد . با دستکاری این مسیر سیگنالینگ یا تقلید ان ها باعث سرطان زایی و تکثیر زیاد میشوند . مثال : LMP-1 که پروتئینی از EBV یا Epstein Barr Virus میباشد که لیتر ممبران پروتئین است . و میتواند مسیر سیگنالینگ را تقلید بکند . پروتوانکوژن ها تا وقتی که دستکاری نشوند ، معمولا عملکرد نرمالی در سلول دارند و باعث سرطانی شدن نمیشوند . پس ایجاد سرطان چند مرحله دارد و موتاسیون های زیادی بین ۳ تا ۸ مرحله اتفاق می افتد . و تلنبار این موتاسیون ها که میتواند همان دستکاری اکتیویشن ها یا مهار ساپرسور های تکثیر سلولی باشد ، منجر به سزطان شود و ویروس ها نقش ضروری در این مسئله را دارند . مکانیسم های متعددی در این باره مطرح شده : مسیر های سیگنالینگ ، که ویروس ها میتوانند ان ها را دستکاری یا تقلید بکنند و ایشار های انزیمی را به راه بیندازند . به هم زدن سیکل سلولی سیکل سلولی : سیکل تکثیر سلولی شامل فاز هایی از جمله G1 ، S ، G2 و M میباشد که اکثر زمان چرخه را سلول در حالت استراحت است . و در زمان استراحت ملزومات خود را تامین میکند . مثلا یکسری پروتئین ها مثل سیکلین ها و یکسری انزیم ها مثل سیکلین کیناز ها میسازد ، DNA را همانند سازی میکند و … در هر صورت چرخه سلول فاز های خود را طی میکند تا در نهایت به مرحله میتوز یا میوز برسد و انجا تکثیر اتفاث بیفتد . اما این چرخه سلولی تنها نیست و یکسری بادیگارد ها یا گیت های بازرسی دارد. که پروتئین هایی که به ان ها Tumor suppressor gens یا ژن هایی که محصول ان ها ، Rb ( retinoblastoma ) و p53 است ، در این چرخه سلولی نقش بازی میکنند و محافظت میکنند . میدانیم که انزیم ها و پلیمراز ها دچار اشتباه میشوند مثلا DNA پلیمراز ۴- ۱۰ خطا دارد . یعنی در هر ده هزار تا نوکلئوتیدی که به زنجیره میچسباند ، یک خطا یا موتاسیون میتواند اتفاق بیفتد . وقتی این موتاسیون ها بیشتر از حد شود ، در این گیت های بازرسی پروتئین هایی وجود دارند و به سلول دستور میدهند که تقسیم خود را متوقف کند و اشکالی که به وجود امده است را اصلاح کند . اگر سلول توانست اشکالات را اصلاح کند ، اجازه میدهند که به فاز بعدی بروند و در غیر این صورت سلول وارد فاز اپوپتوز میرود . در بیشتر از ۵۰ % سرطان هایی که وجود دارد ، دیده شده که ژن P53 ایراد دارد . باز خود این مولکول تنها نیست و مولکول هایی لازم است تا P53 را فعال کنند و چندین مولکول و مسیر هم وجود دارند که ممکن است P53را مهار کنند . پس ویروس ها از طریق دو مکانیسم سیگنالینگ و خراب کردن این دو پروتئین محافظ چرخه تکثیر سلولی ، سلول ها را سرطانی میکنند . به طور مثال میبینید که : SV40 که از دسته پلیوما ویروس ها است ، T انتی ژنی دارد که P53 را غیر فعال میکند . پاپیلوما یا HPV پروتئینی به نام E6 دارد که P53 را تجزیه میکند . ادنو ویروس پروتئینی به نام E1A دارد که این E1A با رتینوبلاستوما واکنش میدهد و باعث غیر فعال شدن عملکرد رتینوبلاستوما میشود . همان طور که گفتیم ، برهم خوردن رشد و زمان رشد و استراحت سلولی میتواند منجر به سرطانی شدن شود. پس این کفه به سمت رشد اگر باشد ، باعث تکثیر بیشتر و سرطانی شدن میشود . و ویروس ها با پروتئین هایی که دارند میتوانند کفه رشد را سنگین تر کنند و باعث سرطان بشوند . چه ویروس هایی میتوانند باعث ایجاد سرطان شوند ؟! HPV یا هیومن پاپیلوما ویروس : که میتواند باعث سرطان های Genital ( مناطق تناسلی ) یا آنوژیتال ( انال و ژنیتال ) بشود . یا باعث کارسینوماهای اوروفارنژیال در حفره دهانی بشود . EBV و HHV8 : این دو از خانواده هرپس ویروس ها هستند . EBV : لنفوم بورکیت در کودکان افریقایی – B سل لیمفوما – کارسینوم نازوفارنکس در مردان چینی – بیماری هوچکین از سرطان هایی است که EBV ایجاد میکند . HHV8 : کاپوسی سارکوما نوعی لنفوم پوستی است که HHV8 ایجاد میکند . HBV و HCV : هپاتیت Bو C هستند که میتوانند باعث سرطان کبد شوند . Hepatocellular carcinoma یا HCC را ایجاد کنند . HTLV1 : از خانوائه رتروویروس ها است . که در خراسان اندمی است و میتواند باعث ATL یا Adult T cell leukemia شود . MCV : از خانواده پلیوما ویروس ها است که باعث Merkle cell carcinoma میتواند بشود .
